Hoe organiseer je keuzevrijheid?

Twee collega's van ROC Nijmegen (locatie Boxmeer) lieten tijdens de tweejaarlijkse managementconferentie van het Consortium voor Innovatie zien hoe zij keuzevrijheid binnen het onderwijs organiseerden.

Verschillende medewerkers ontwikkelen workshops rondom onderwerpen, waar ook hun passie ligt. Deze workshops worden 'kwalificatiedossieroverstijgend' aangeboden (elke dag het 7de en 8ste uur). Voorbeelden zijn: workshop fotografie of websites maken. Sport en bewegen valt hier ook onder. Het aanbod is gericht op de eerstejaars die zich hiervoor via een webbased systeem moeten inschrijven. Een werkgroep beoordeelt of er voldoende belangstelling is om een workshop door te laten gaan. Deelname is ingebed in de onderwijs- examenregeling. Workshops worden 8x anderhalf klokuur verzorgd. Leerlingen worden beoordeeld op aanwezigheid, motivatie en inzet.

Met behulp van deze activiteiten spreek je talenten aan van medewerkers, die anders vaak niet worden benut. Daarnaast stellen leerlingen keuzevrijheid op prijs, en straal je uit dat school meer is dan alleen 'klassiek leren' (leerlingen stellen buitenschoolse activiteiten erg op prijs).

Een leuk en interessant initiatief om keuzevrijheid vorm te geven. Wel -zo bleek uit de discussie- liggen er nogal wat uitdagingen. Die hebben onder meer te maken met organisatorische aspecten (relatie met rooster, extra inzet van personeel, registratie aanwezigheid, communicatie). Als een leerling bijvoorbeeld een aantal keren niet is geweest, komt h/zij helemaal niet meer. Daarom moet inhaalwerk worden georganiseerd, wat leidt tot een extra belasting (deelname aan fittness is populair). Ook is deze aanpak sterk aanbodgericht (onderwijsgevenden bedenken welke workshops worden aangeboden).

De grootste uitdaging heeft echter te maken met de inbedding in het curriculum. De relatie met competentieontwikkeling, laat staan met het toekomstig beroep, is onvoldoende uitgekristalliseerd. Ook het feit dat niet echt wordt beoordeeld, lijkt niet positief te werken voor de motivatie. Verder zijn de workshops qua omvang ook beperkt van. Deze grote mate van vrijblijvendheid lijkt te leiden tot een lage status van het initiatief bij onderwijsgevenden en leerlingen.

Toch illustreert deze workshop dat het goed mogelijk om sectoroverstijgend keuzeaanbod te organiseren, zelfs op kleinere schaal (het ROC heeft in Boxmeer niet heel veel leerlingen). Maar de relatie met het curriculum is daarbij heel belangrijk.